Techniki, którymi posługuje się manipulant: 3. Baiting

Baiting (ang. przynęta, nęcenie, dręczenie, prowokowanie)
– w sensie psychologicznym przynęta występuje, gdy ktoś celowo działa w taki sposób, aby wywołać lub sprowokować reakcję emocjonalną osoby, z którą wchodzi w interakcję. W rzeczywistości jest to grupa technik manipulowania ofiarą w celu uzyskania np. gniewu, zazdrości, smutku, winy czy żalu. Może być to wykorzystane do kontroli i potwierdzania władzy lub, po prostu, do odwrócenia uwagi.

Przynęta jest często używana, gdy jedna osoba chce rozpocząć kłótnię lub konflikt z innym rozmówcą. Twoja reakcja ma być potwierdzeniem, że narcyz ma rzeczywisty wpływ na Twoje działania i decyzje. Może to wykorzystać, żeby pokazać Twoją niestabilność, oszukując w ten sposób innych, że to on jest ofiarą, a Ty sprawcą lub odwracając uwagę od własnego zachowania, szukając przy okazji potwierdzenia u osób trzecich i zwracając ich przeciwko Tobie. Pozwala to mu również naładować się Twoimi emocjami.

Narcyz cieszy się poczuciem władzy i kontroli, które czerpie z bezkarnego dręczenia swojej ofiary, jak również z tej pozytywnej uwagi, jaką otrzymuje, kiedy sam odgrywa ofiarę. W ten sposób nie pozwala Ci również szukać pomocy u innych osób, ponieważ zostali już oni zaangażowani w wersję wykreowaną przez manipulatora.

Piotr Sinicki
Fundator, Prezes Zarządu oraz mentor Fundacji Liberos.
Zaangażowany w niesienie pomocy dzieciom i osobom dorosłym, które są wykorzystywane przez innych, doświadczają przemocy psychicznej i manipulacji. Pomaga im zrozumieć siebie oraz toksyczne relacje. Dzieli się swoją wiedzą i doświadczeniem. Wspiera edukację dzieci, rodziców, przedstawicieli prawa, sędziów i mediatorów.

W poprzednich artykułach oraz filmach:

Techniki, którymi posługuje się manipulant: 1. Flying monkeys

Techniki, którymi posługuje się manipulant: 2. Gaslighting

Kiedy narcyz nas straszy…

Relacje z narcyzem – metoda szarego kamienia

wymieniłem różne, najczęściej spotykane, taktyki przemocy psychicznej stosowane przez narcystycznych partnerów oraz skutki, jakie ze sobą niosą. Niektóre z tych manipulacji wchodzą w zakres baitingu, narcystycznych przynęt służących do prowokacji i dręczenia. Jeśli masz narcystycznego partnera, takie zachowania są prawdopodobnie czymś, co dobrze znasz, chociaż być może do tej pory nie umiałeś tego nazwać.

Czy Twój partner wysuwał implikacje lub subtelne groźby, żeby cię przestraszyć? Być może składał obietnice, których nie dotrzymałby tylko po to, by cię skrzywdzić? Być może krytykował Cię, aby wzbudzić w tobie emocje, by móc Ciebie deprymować, pozostawiając w poczuciu bycia niewystarczająco dobrym? A może wrzucał Cię w poczucie winy, obarczając Cię za wszystkie złe sytuacje, które się wydarzyły?

Jeśli odpowiedziałeś twierdząco na którekolwiek lub wszystkie powyższe pytania, to oznacza, że doświadczyłeś narcystycznego prowokowania. W tym artykule omówię, czym jest narcystyczne nęcenie, jakie są rodzaje i jak sobie z nimi radzić.

Rodzaje narcystycznych przynęt i jak sobie z nimi radzić

Istnieją różne rodzaje narcystycznych prowokacji i wiele z nich nakłada się na siebie. W tym artykule skupię się na trzech typowych. Być może doświadczyłeś wielu z nich na własnej skórze?

1. Zastraszanie

To wywoływanie strachu i utrzymywanie swojej ofiary w permanentnym niepokoju. Osoba narcystyczna bardzo dobrze zna Twoje obawy i lęki oraz doskonale wie, jak wykorzystać tę wiedzę przeciwko Tobie. Ten rodzaj manipulacji często wiąże się z wykreowaniem lub implikacją zagrożenia. Zdarza się, że zastraszanie przyjmuje tylko ogólną formę, jednak doświadczając tego przez dłuższy czas, dodatkowo jeśli jesteś niepewny siebie, Twój mózg dopowie sobie resztę i stworzy obraz zdarzenia lub sytuacji, których możesz obawiać się najbardziej.

Zastraszanie może obejmować ujawnienie innym czegoś zawstydzającego o Tobie, groźby zranienia lub utratę czegoś ważnego jak związek, finanse czy rzeczy materialne. Ta metoda może również sugerować wymyślone konsekwencje, jakie nastąpią, jeśli kiedykolwiek przeciwstawisz się manipulatorowi.

Jak radzić sobie z zastraszaniem?

Radzenie sobie z taką formą manipulacji może być trudne, ponieważ oddziałuje ona bezpośrednio na nasze lęki. Być może obawiasz się, do czego zdolny jest narcyz, a sam nie czujesz się dość pewnie, aby działać i powstrzymać go przed realizacją tych gróźb. Jeśli się poddasz, on nadal będzie używać tej formy przemocy przeciwko Tobie. Dlatego najlepiej jest rozważyć ograniczenie lub nawet zerwanie kontaktu z osobą narcystyczną. Należy również pamiętać, że im mniej o Tobie wie taka osoba i im mniejszy ma dostęp do tego, co dzieje się w Twoim życiu, tym bardziej zakres jego manipulacji jest ograniczony. Często groźby wygłaszane przez narcyza są tylko słowami bez pokrycia w działaniu.

Jeśli jednak czujesz, że są poważne, konieczne może być zaangażowanie policji lub prawa. Postaraj się jednak mieć jakiś dowód, ponieważ takie zaburzone osoby są świetne w manipulowaniu innymi tak, aby Ci stanęli po ich stronie.

2. Intryga

Intryga to narcystyczna technika przynęty polegająca, podobnie jak hoovering, na wciąganiu innych w swoje gierki. W przypadku tego rodzaju prowokowania zwykle chodzi o niejasny lub krótki fragment informacji, komentarza lub historii, który ma wzbudzić niepokój oraz Twoją chęć jej wyjaśnienia. Narcyz może, ale nie musi, dalej rozwijać intrygę, wywołując w ten sposób więcej niepewności.

Ta forma manipulacji może bazować na twierdzeniu, że manipulator jest w posiadaniu informacji o rzeczach, do których nie masz dostępu, a na których ci zależy. Może twierdzić, że wie coś o zdarzeniach z Twojej pracy lub Twoich relacjach z innymi, o jakiejś osobie z Twojego otoczenia lub że zna pewne szczegóły o kimś lub o czymś, co może ci pomóc lub zaszkodzić.

Jednak narcyz celowo nie podaje żadnych konkretnych ani jasnych informacji. To od Ciebie zależy, czy złapiesz haczyk. W większości przypadków taka narcystycznym osoba w rzeczywistości nie ma pojęcia o żadnych tajnych ani poufnych tematach. Ale kiedy Ty dasz się złapać i połkniesz przynętę, chcąc poznać więcej szczegółów, to on już wie, że czymkolwiek Cię zwabił, jest coś, na czym ci zależy na tyle, by on mógł tym manipulować.

Jak radzić sobie z intrygą?

Jako ludzie mamy naturalną ciekawość rzeczy, zwłaszcza tych, na których nam zależy lub dotyczą ważnego dla nas tematu, a kreowana aura tajemniczości dodatkowo wzbudza niepewność. I na tym bazuje narcyz. Ilekroć toksyczny partner stosuje taką formę manipulacji, kusi Cię, abyś chciał dowiedzieć się więcej, przypomnij sobie, z kim masz do czynienia. Czy możesz przyjąć, że nawet jeśli uzyskasz od niego więcej informacji, to są one wartościowe i możesz im zaufać? Osoby zaburzone mają tendencję do kłamania, wyolbrzymiania lub celowego pomijania informacji w celu wsparcia ich narracji. Możesz spokojnie założyć, że wszystko, co Ci powiedzą nie jest wiarygodne. Tak więc nie okazuj swojego zainteresowania, nie uzewnętrzniaj swoich emocji, a jeśli możesz sprawdzić wiarygodność wypowiadanych przez niego twierdzeń, zrób to bez jego wiedzy.

3. Kampania oszczerstw

To działanie, podczas którego osoba toksyczna rozpowszechnia plotki i kłamie na Twój temat. Typowa kampania oszczerstw polega na przedstawieniu ofiary jako kogoś niezrównoważonego, uzależnionego, oszusta, złego rodzica itd. Manipulator tworzy półprawdy, rzuca fałszywe oskarżenia dotyczące ofiary, kreuje podejrzenia, podważa wiarygodność i zdrowie psychiczne. Manipulatorzy często mają swoją grupę odbiorców, znajomych, rodzinę, która wtóruje im bez cienia wątpliwości. Czują się wtedy lepsi i mocniejsi, zdobywają przewagę, przed którą rzeczywiście ciężko jest się obronić. Celem jest wywołanie w Tobie reakcji oraz publiczne zdeprymowanie Twojej osoby.

Kiedy jesteś fałszywie oskarżony, to naturalną reakcją jest obrona. Ale tego właśnie chce narcyz. Chce abyśmy, będąc w silnych emocjach, tłumaczyli się, zaprzeczali lub korygowali jego oskarżenia. A kiedy to robimy, pokazujemy mu, gdzie mamy słabe punkty oraz że taka forma manipulacji na nas działa. W końcu winny się tłumaczy. Kiedy narcyz oczernia nas publicznie, to efektem, do którego dąży, może być również odizolowanie nas od innych osób. Kampania oszczerstw narcyza może zakończyć relacje, zniszczyć kariery, a nawet zrujnować życie.

Jak radzić sobie z fałszywymi oskarżeniami?

Pamiętaj, że w oskarżeniach, jak i w samych rozmowach z narcyzem nigdy nie chodzi o jej temat. Dla niego ważne jest, aby rozmowa się toczyła, przedstawienie trwało, a Ty żebyś reagował emocjonalnie i próbował się tłumaczyć. Twoja próba obrony przed oskarżeniami pokazuje tylko, że Cię dotknęły, a to zachęca do ich kontynuowania. Kiedy narcyz fałszywie oskarża cię o coś, po prostu powiedz: „Nie zrobiłem tego”. A jeśli używa wszystkich irytujących sposobów, aby nalegać, powiedz coś w stylu: „Oboje znamy prawdę. Ale wierz, w co chcesz”, i na tym zakończ, postaw granicę i nie wracaj do rozmowy. Kampanie oszczerstw wykonywane za naszymi plecami mogą być jednak trudne do zwalczenia. W takim przypadku samo ignorowanie narcyza może nie wystarczyć. Wtedy ważne jest, aby zebrać wszystkie możliwe dowody, aby udowodnić swoją niewinność lub obalić ich oskarżenia. Może być konieczne podjęcie działań prawnych w zależności od tego, jak daleko posunął się manipulator.

W kolejnym artykule, w następnym wydaniu Magazynu Liberos, zostaną poruszone takie techniki jak: wrzucanie w poczucie winy, fałszywe nadzieje, stonewalling oraz uruchamianie emocji. Zapraszamy!